ေတာင္သမန္ ျမလွ်ံအဆင္း တိမ္ထန္း သေျပညိဳႏွင့္ ငါးခိုတဲ့အင္း ဆိုသည့္စကား မွန္ေသးပါရဲ႕လား

နိုင္ငံျခားသား ဧည့္သည္မ်ား လာေရာက္ လည္ပတ္မႈ အမ်ားဆုံး ေနရာမ်ားတြင္ ပါဝင္ေသာ မႏၲေလးၿမိဳ႕ေတာ္ရွိ နာမည္ေက်ာ္ ဦးပိန္တံတား တည္ရွိရာ ေတာင္သမန္အင္းေရ၏ အရည္အေသြးမွာ တစ္ရက္တျခား ပိုမိုဆိုးရြားလာၿပီး အင္းအတြင္း စီးဝင္ေနသည့္ တူးေျမာင္းမ်ားအတြင္းသို႔ စက္႐ုံမ်ား၏ စြန႔္ပစ္ ေရဆိုးမ်ားေၾကာင့္ ေတာင္သမန္အင္း အေရွ႕ဘက္ရွိ နတ္ေရကန္ရြာ နယ္နိမိတ္ အတြင္းမွ ေတာင္အင္း၊ ေျမာက္အင္းမွာ ပ်က္စီးသြားၿပီျဖစ္ေၾကာင္း အမရပူရၿမိဳ႕နယ္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးသိန္းထြန္းဦးႏွင့္ ေဒသခံမ်ားကေျပာၾကားသည္။

အင္းအတြင္းသို႔ စီးဝင္ေနသည့္ တူးေျမာင္းမ်ား အတြင္းသို႔ စက္႐ုံမ်ားမွ အညစ္အေၾကးမ်ား စြန႔္ပစ္ေၾကာင္း၊ ယခု အင္းအတြင္းတြင္ ေရထုညစ္ညမ္းမွု လြန္စြာမ်ားျပားေနျခင္းမွာ စက္မႈဇုန္ ထုတ္ ေရဆိုးမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ေၾကာင္း အမရပူရၿမိဳ႕နယ္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးသိန္းထြန္းဦးက The Voice Weekly သို႔ ေျပာၾကားသည္။

ေရွးယခင္က ေတာင္သမန္ေရ အဆင္းမွာ ျမသားအလား ၾကည္လင္ သန႔္စင္လ်က္။ သဘာဝအေလ်ာက္ ေပါမ်ားလွေသာ ငါးအမ်ိဳးအစားလည္း စုံလင္လွၿပီး သန႔္စင္ေသာေရႏွင့္ အင္း ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ရွိ လယ္ေျမမ်ားမွ အဆီအႏွစ္မ်ားကို စားသုံးေနရေသာေၾကာင့္ အင္းထဲမွ ငါးအေပါင္းတို႔သည္ အေရာင္အေသြး အနံ့အရသာႏွင့္ ျပည့္စုံလ်က္ နာမည္ႀကီးလွသည္။ ထို႔အတူပင္ ဧရာဝတီျမစ္ေရႏွင့္ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ပါလာေသာ ငါးမ်ားေၾကာင့္ ေတာင္သမန္ အင္းအတြင္းတြင္ ငါးမ်ိဳးစိတ္ အလြန္ မ်ားျပားလွသည္။

ယခင္က အင္းအတြင္းတြင္ အဓိကေတြ႔ရသည့္ ငါးမ်ိဳးစိတ္မ်ားမွာ ငါးျမင္း၊ ငါးၾကင္း၊ ငါးရံ့၊ ငါးဘတ္၊ ငါးလူး၊ ငါးလဲ၊ ငနက္ျပာ၊ ငဒယ္ျပား၊ ငါးသန္၊ ငါးသလဲထိုး၊ ငါးလေပ၊ ငါးေျပမ၊ ငါးနက္သန္၊ ငါးခုံးမ၊ ငါးေႁမြနီ စသည့္ ငါးမ်ိဳးမ်ားသာမက ပုစြန္လုံးမ်ားလည္း မ်ားျပားစြာ ေတြ႕ရွိ ရေလသည္။ ေတာင္သမန္ လယ္ပုစြန္လုံးမွာ အခြံပါ ဝါးစား၍ ရသည္ထိ ႏုလွ၊ ခ်ိဳလွေသာေၾကာင့္ အလည္အပတ္ လာသူမ်ားအၾကား လြန္စြာ ေရပန္းစားလွသည္။

သို႔ေသာ္ ယခုတြင္မူ အားလုံး ေျပာင္းလဲသြားေခ်ၿပီ။ အမ်ိဳးအစားစုံ လင္လွေသာ ငါးမ်ိဳးစိတ္မ်ား မရွိေတာ့။ ေမြးျမဴထားေသာ ဂ်ပန္ငါးေခၚ ဆလား ဘီးယားငါးမ်ိဳးစိတ္ႏွင့္ ငါးဝက္မ်ားသာ အမ်ားဆုံးေတြ႕ရၿပီး က်န္ငါးမ်ိဳးစိတ္ မ်ားကိုမူ မေတြ႕ရေတာ့ သေလာက္ နည္းပါးသြားၿပီဟု ေတာင္သမန္ေက်း ရြာမွ အသက္ ၇၀ အရြယ္ လယ္သမား ႀကီး ဦးေဌးၿမိဳင္ကရွင္းျပသည္။

''အင္းထဲကငါး အလကားေပး ေတာင္ အင္းနားကလူေတြက မစားေတာ့ ဘူး။ ႏြံနံ့ေတြ ဒီေလာက္နံၿပီး ငါးအသားက သန႔္မွမသန႔္တာ'' ဟု အင္းေဘးဘူး ဘုရားအနားရွိ ျပသာဒ္ႀကီးရြာမွ ရြာခံတစ္ဦးကဆိုသည္။ အင္းေရမ်ား မသန႔္ရွင္းျခင္းေၾကာင့္ အင္းငါး၏အနံ့၊ အရသာ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့သည္မွာ ႏွစ္ ေပါင္း ၁၅ ႏွစ္ခန႔္ ရွိၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ၎ကေျပာဆိုသည္။

အင္းေရညစ္ညမ္းရသည့္ အဓိက အေၾကာင္းရင္းမွာ ေရကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သိုေလွာင္ထားေသာေၾကာင့္ ေရေသအျဖစ္ တည္ရွိေနျခင္းႏွင့္ စက္မွုဇုန္မွ အညစ္အေၾကးမ်ား အင္းထဲသို႔ စီးဝင္ေနျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားက ေျပာၾကားသည္။ တံခြန္တိုင္ ႏြားေဘးမဲ့ အေရွ႕ဘက္ တစ္ဖာလုံခန႔္အကြာ ရတနာပုံတကၠသိုလ္သို႔ သြားသည့္ ကန္ပတ္လမ္းတြင္ တံတားတစ္ခုရွိၿပီး ယင္းတံတား၏ေအာက္ေျခတြင္ စက္မႈဇုန္ဘက္မွလာသည့္ တူးေျမာင္းရွိကာ အဆိုပါတူးေျမာင္းမွ ညစ္ညမ္းေသာ ေရပုပ္မ်ား ၁၂ ရာသီ စီးဝင္ေနသည္ဟု ေတာင္သမန္အင္း ေတာင္သမန္ရြာရွိ ေဒသခံမ်ားက တညီတညြတ္တည္း ေျပာဆိုသည္။

၁၉၉၅ ခုႏွစ္ဝန္းက်င္တြင္ ေရထိန္း တံခါးမ်ား စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ယင္းေရထိန္းတံခါးမ်ားမွ ေရမ်ားအဆက္ မျပတ္ျဖည့္တင္းေနမွုေၾကာင့္ အင္းအတြင္း ေရအၿမဲတမ္းျပည့္ေနသည္။

ေရမသြင္းမီကမူ ေတာင္သမန္ အင္းတြင္ ကမာေကာင္မ်ား၊ ေယာက္ သြားမ်ားေပါမ်ားစြာရွိခဲ့ၿပီး ဘုန္းအိုး၊ ေရႊခဲအရပ္ရွိ ၾကက္၊ ဘဲေမြးျမဴသူမ်ား သည္ ယင္းကမာေကာင္မ်ားအား ေတာက္ေတာက္စင္းကာ ၾကက္စာ၊ ဘဲ စာအျဖစ္ ေကၽြးေမြးခဲ့ေၾကာင္း၊ ယခု အခါတြင္မူ အင္းအတြင္း ငါးေမြးျမဴေရးသမားမ်ား ေမြးျမဴထားေသာ ဆလား ဘီးယား၊ ငါးဝက္စသည့္ငါးမ်ားမွ စား ပစ္ေသာေၾကာင့္ ယင္းသတၱဝါမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရွိရမွု နည္းပါးသြားေၾကာင္း ဘဲၿခံေမြးျမဴေရး လုပ္ကိုင္သည့္ ဦးထြန္းေဝက ဆိုသည္။

''အရင္ကဆို အင္းေဘးမွာ ကမာ ေကာင္ေတြ၊ ေယာက္သြားေတြဆိုတာ ပုံထပ္ေနတာပဲ။ ခုေတာ့ ျမင္ခ်င္ရင္ေတာင္ ခက္ခက္ခဲခဲရွာေနရၿပီ'' ဟု ၎ ကႏိႈင္းယွဥ္ျပသည္။

ေရထုညစ္ညမ္းျခင္းႏွင့္ ေရအၿမဲတမ္းရွိျခင္း၏ သိသာသည့္ အက်ိဳးဆက္ တစ္ခုမွာ ျခင္၊ ယင္၊ ပိုးဖလံမ်ားလြန္စြာ ေပါမ်ားလာျခင္းျဖစ္သည္ဟု အင္းပတ္ဝန္းက်င္ရွိေဒသခံမ်ားက ဆိုသည္။ အင္း ေျမာက္ဘက္ ျပသာဒ္ႀကီးေက်းရြာမွ အသက္ ၅၅ ႏွစ္အရြယ္ရွိ ဦးဘိုဝက ၎တို႔ငယ္စဥ္က ျခင္ေထာင္ေထာင္စရာ မလိုဘဲ အိပ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ယခုႏွစ္ပိုင္း မ်ားတြင္မူ ျခင္လြန္စြာ ေပါမ်ားလာမႈေၾကာင့္ ညေနခင္းအခ်ိန္၌ပင္ ျခင္ေဆးေခြမ်ား ထြန္းေနရေၾကာင္း ေျပာၾကားသည္။

အင္းအတြင္း ေရအၿမဲရွိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ က်န္းမာေရး ဆိုးက်ဳိးမ်ား၊ ေဒသခံလယ္သမားမ်ား၏ နစ္နာမႈမ်ားအျပင္ အင္းေရသန႔္စင္မႈ မည္မၽွရွိ၊ မရွိ စသည္တို႔ကို အတိအက် သိရေစရန္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္သြားမည္ျဖစ္ၿပီး အင္းႀကီးအား သဘာဝအတိုင္း ေရေဝေရလဲ ေဒသအျဖစ္ အစိုးရက ထိေရာက္ေသာျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈမ်ား ျပန္လည္ ျပဳလုပ္ေစရန္ အတတ္ႏုိင္ဆုံးဆက္လက္ ႀကိဳးပမ္းသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အမရပူရ မဲဆႏၵနယ္မွလႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးသိန္းထြန္းဦးက ေျပာၾကားသည္။

စက္မႈဇုန္မွ စြန႔္ပစ္ေရမ်ားကို သီးျခား တူးေျမာင္းျဖင့္ ျမစ္ငယ္သို႔ ပို႔ခ်ေနသျဖင့္ ညစ္ညမ္းမႈမွ ကာကြယ္ၿပီးသား ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေတာင္သမန္အင္း ေရသိုေလွာင္မွုေၾကာင့္ ေရာဂါ မျဖစ္ပြားဟု က်န္းမာေရး မွတ္တမ္းမ်ားက ျပသေနၿပီး ငွက္ဖ်ားျဖစ္ပြားေစေသာ ျခင္မေတြ႕ ရွိရေၾကာင္း စသည္တို႔ကို လယ္ယာ စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ဆည္ေျမာင္းဝန္ႀကီးဌာန ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးခင္ေဇာ္က အမရပူရ မဲဆႏၵနယ္မွ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဦးသိန္းထြန္းဦး၏ ေတာင္သမန္အင္း ေရေဝေရလဲ ေဒသအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းေရး အဆိုႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျဖၾကားသည္။

ယင္းအျပင္ ေတာင္သမန္အင္း အတြင္းသို႔ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း လာေရာက္ေနက် ေဆာင္းခိုငွက္မ်ိဳးစိတ္ အေရအတြက္မွာလည္း လြန္စြာနည္းပါးလာၿပီး ယခင္ ကဲ့သို႔ ေပါမ်ားစြာ မေတြ႕ရွိရေတာ့ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားကဆိုသည္။

ေတာင္ၿမိဳ႕မွ သက္ေတာ္ ၇၈ ႏွစ္ အရြယ္ရွိ ဆရာေတာ္ကိုပညာ (အမရပူ ရ) က ''ဘုန္းႀကီးတို႔ငယ္စဥ္က ငွက္ႀကီး ဝံပို၊ စင္ေရာ္၊ တက္ႀကီး၊ ဗ်ိဳင္းစပ္စတဲ့ ငွက္ေတြ ေဆာင္းတြင္းဆို အမ်ားႀကီး ေတြ႔ရတယ္။ ခုေတာ့ ဗ်ိဳင္းေလာက္ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ ေဂဟစနစ္က ပ်က္သြား မွေတာ့ ဘယ္လာေတာ့မွာလဲ'' ဟု သူ႔ အျမင္ကို မိန႔္ၾကားသည္။

ယခင္က ေဆာင္းခိုငွက္မ်ားလာ သည္ဆိုသည္မွာ အင္းအတြင္းေရက်ခ်ိန္၌ က်န္ရွိေသာငါးမ်ား၊ ပုစြန္လုံးမ်ား၊ ခ႐ုကမာေကာင္မ်ားကို ေကာက္ယူစား သုံးေလ့ရွိေၾကာင္း၊ ယခုမူ ေရအျမဲတမ္းရွိ ေနသျဖင့္ ေရေဝေရလဲ ေဂဟစနစ္ေပ်ာက္ ကြယ္သြားၿပီး ငွက္မ်ားအတြက္ အစာ ေရစာရွားပါးလာျခင္းေၾကာင့္ ယခုကဲ့သို႔ အလာနည္းသြားျခင္းျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း ငယ္စဥ္ကေလးဘဝမွ ယခုအခ်ိန္ထိ ေတာင္သမန္အင္းနားတြင္ အစဥ္တစိုက္ သီတင္းသုံးလာခဲ့ၿပီး ေတာင္သမန္အင္း အေၾကာင္း ေဆာင္းပါးမ်ား အစဥ္တစိုက္ ေရးသားလာခဲ့သူ ဆရာေတာ္က ခန႔္မွန္းမိန႔္ဆိုသည္။

အင္းအတြင္း ေရအနည္းအမ်ား ရွိျခင္း၊ မရွိျခင္းႏွင့္ ေဆာင္းခိုငွက္ဝင္ေရာက္မႈ ဆက္စပ္မွုရွိသည္ဟု တိုက္ရိုက္မေျပာႏိုင္ေၾကာင္း၊ အဓိကမွာ ငွက္မ်ား စားေသာက္ရန္ အင္းအတြင္းရွိ ဇီဝမ်ိဳး စိတ္မ်ား ျပည့္စုံလုံေလာက္စြာရွိမွု ျဖင့္သာ တိုင္းတာရမည္ ျဖစ္ၿပီး အျခားေသာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားမွာ ငွက္မ်ားအတြက္ ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းမႈ၊ လူအမ်ား အျပားစုေဝးမွုမွ လြတ္ကင္းမွုစသည့္ အခ်က္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ျမန္မာငွက္ႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအသင္း ဒုတိယ ဥကၠ႒က ေျပာၾကားသည္။

''အဓိကကေတာ့ အင္းဆိုတာ ေရ အတက္အက်ရွိရမယ္။ အဲဒါမွ ေရအက်မွာ က်န္ခဲ့တဲ့ငါးတို႔၊ ခ႐ုတို႔စတဲ့ ေရေန သတၱဝါေတြကို ငွက္ေတြက အလြယ္တကူ စားႏုိင္မယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ေရသန႔္ ရွင္းရမယ္။ ဒါမွ ေဆာင္းခိုငွက္အဝင္ မ်ားမယ္'' ဟု ၎က ထပ္မံရွင္းျပသည္။

အင္းမ်ား၊ ျမစ္မ်ားအေၾကာင္း ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ဆယ္ခန႔္ သုေတသနျပဳလုပ္ ေနသည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ေယးတကၠသိုလ္မွ အသက္ ၆၀ အရြယ္ရွိ MR. John Smith က ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္မ်ားသည္ ေရေဝ ေရလဲ ရွိရမည္ျဖစ္ၿပီး အကယ္၍ သဘာဝအတိုင္း ျဖစ္ရမည့္ ကိစၥမ်ားကို တားဆီးမည္ဆိုပါက အဆိုပါေဒသရွိ ဇီဝမ်ိဳးစိတ္ မ်ိဳးကြဲမ်ားအတြက္ လြန္စြာအႏၲရာယ္ ႀကီးမားေၾကာင္း မႏၲေလးၿမိဳ႕၊ ပညာေရးစင္တာ တစ္ခုတြင္ ျပဳလုပ္သည့္ စာတမ္းဖတ္ပြဲ၌ ေျပာၾကားသည္။

The Voice Weekly မွ ကူးယူေဖၚျပသည္။